E-kitap ucuz dedik, kütüphane cüzdanı yandı
Paylaş
Dijital kitaplar uçar gider ama fatura kütüphaneye saplanır. Okumak özgür, ama bedeli acayip tuzlu...
New York’taki halk kütüphaneleri, artık kitap değil de kredi kartı ekstresi gibi ağlıyor. Sebep? E-kitaplar. Evet, o hani *’kağıt harcamıyoruz, doğaya katkı sağlıyoruz’* diye pohpohlanan dijital dostlarımız. Meğer arka planda kütüphanelerin sırtına hançer gibi binen bir lisans ücreti canavarı varmış.
Bir tane kitabı üç beş kişiye okutayım diyen kütüphane, e-kitap versiyonunu almak için yayıncıyla sözleşmeye giriyor. Ama öyle bir sözleşme ki, resmen *”okut ama sefasını sen sürme”* tarzında. Kitap 60 dolar, ama sadece 24 ayza ya da 52 kiralama hakkına sahip. Yani kitap orada öylece durmuyor, süreli bomba gibi tik tak geri sayıyor. Üff, bu neyin dijitali?
Peki fiziksel kitapta ne oluyor? 20 dolara al, rafta 20 yıl kalsın. Düşün, mesela Harry Potter hâlâ orada, hâlâ okunuyor. E-kitap versiyonu içinse kütüphane tekrar tekrar para basmak zorunda. Muggle olmak bile daha ucuzdu!
Yayıncıların derdi belli: Kâr. Kütüphanelerin derdi daha net: Kamunun bilgiye ücretsiz erişimi. Ama ne hikmetse sistem yine büyük olanın lehine işliyor. İşte Amerika’daki bazı eyaletler (özellikle Maryland ve Missouri, selam yollayalım) bu absürtlüğe el atmaya çalışıyor. Ama yayıncılar hemen çemkiriyor: *”Siz bizim iş modelimizi gasp ediyorsunuz!”* Ee kardeşim, iş modeli dediğin adaletli olur. Bu mu dijital devrim?
Bir de unutmadan, çocukları dijital okuma alışkanlığına alıştıracağız diye neredeyse onların geleceğini rehin veriyoruz. Kütüphaneler kaynak bulamazsa, yarının *”okuyan nesil”* hayaline DJI drone’la el sallamak zorunda kalacağız. Çünkü bedava kitap dedik, faturayı halka kestik.
Demem o ki, kitapları dijitale koyunca mesele sadece bir ekranla sınırlı kalmıyor. Parayla imanın kimde olduğu belli olmaz, ama e-kitap lisans ücretinin kimde patladığı çok belli: Kütüphanede 🔥
Şimdilik yürüyen merdivene ters binen kütüphaneler var. Bakalım, dijital yayım dünyası biraz insafa gelir mi, yoksa devam mı edecek bu *“oku ama öde”* draması?
Sakin kal, kitap oku… Ama e-kitapsa, kredi notunu da kontrol et bence 🙃
Dipnotlar:
1 *Lisans ücreti*: Yayıncıların kütüphaneleri e-kitap kiralama hakkı için ödemeye zorladığı para. Kitap bitiyor, hak da gidiyor.
2 *Maryland & Missouri*: ABD’nin ortalarında yer alan, zaman zaman mantıklı yasalar çıkarabilen iki eyalet.
Paylaş
Yeni yazılar yayına girer girmez ilk okuyan sen ol!
Körfez'e Şengen Çakması Geliyor
Altı ülke el ele verdi, 'turist gelsin' diye ortak vize çıkarıyor. Ama çalışmak mı? O yasak canım.
Çok Sesli, Çok Acıklı: Whitney Houston
Dünyayı sesiyle büyüledi, hayatıysa tam bir pembe dizi kötüsü gibiydi.
