Uzayda Elvis gibi kaybolan kara delikler
Paylaş
İki dev kara delik birleşti, geriye 225 güneşlik bir dev kaldı. Fizik kuralları? Onlar da şaşkın.
Bir düşün, iki dev, siyah, suskun kara delik… Işık bile kaçamıyor, romantizme hiç gelmez. Bunlar uzayın mafyası resmen. Geçtiğimiz günlerde, bilim tayfası LIGO denen uzay kulaklarıyla1 öyle bir birleşme yakaladı ki, Hawking mezarında dönse sürpriz olmaz.
Olay yeri *Kaliforniya merkezli* LIGO’nun dedektörleri. Katılan misafirler: İkisi bir araya geldiğinde **Güneş’in 225 katı** kadar kütleye sahip olan kara delikler. Yani Samanyolu’nda bu kadar büyük bir kara delik varsa, Starbucks alırken sıraya girenler bile etkilenir. Bu yeni çocuk, kara deliklerin Cristiano Ronaldo’su, Messi’si, hatta Elon Musk’ı olabilir.
Fakat küçük bir sorun var. Fizik kurallarına göre bu kara delik *var olmamalı*. Çünkü bu büyüklükteki birleşmelerde ya yerçekimi kendi kendini yok etmeli, ya da Einstein gelip “yok öyle bir şey” demeli. Ama uzay umrunda bile değil. Orada işler ‘çarpışalım sonra ne olur bakarız’ modunda.
Bilim insanları da boş durmuyor tabii. “Yeni bir fizik gerekiyor” diye yakınmaya başladılar, sanki eskisini tam çözmüşler gibi. E haklılar bir yandan, böyle olayları açıklayan denklem, henüz WhatsApp gruplarında bile dönmüyor. Şimdi teleskoplara daha çok yatırım, çip krizinden kalan son lazerlerle ölçüm yapma, sabahlara kadar kozmik dedikodu seansları zamanı.
Bir de adı bile varmış bu süper kara deliğin, GW190521. Hani neredeyse bir Star Wars droid ismi; yakında çorba da içer bu. Kendisi bir tür *ara kütleli kara delik* sayılıyor — ne evin büyük oğlu süper kütleli, ne de küçük kardeş minnoş. Tam ortanca gibi, dramaya müsait.
*Peki bu bize ne kazandıracak?* Belki hiç. Belki sadece bilim insanlarının ego kaslarını anlamamıza yarar. Ama evrenin nereden gelip nereye gittiğini çözmeye başlayacaksak, işe bu tür göksel ‘şok evliliklerden’ başlamalıyız. Malum, gökte ne varsa, yerde onun yansıması. Belki bizim de gündem birleşmelerimiz, boşanmalarımız, iflaslarımız hep bu yüzden böyle çarpıcıdır.
Uzun lafın kısası, uzay, hâlâ büyük sürprizlerle dolu. Ve evet, bilim geçmişe dair fikrimizi her geçen gün biraz daha yerle bir ediyor. Kısacası, Dünya’daki her şey belirsiz olabilir ama uzay? O tam manasıyla kaotik. Ama bir şekilde, bu düzensizlikte olağanüstü bir düzen gizli. Evrenin de kendi Instagram filtresi var demek ki 🌌
Son bir not, eğer gece göğe bakıp birden tüm dertlerin geçeceğini sanıyorsan… Kara delikler sana sadece daha büyük dertleri hatırlatır. Gerçekten.
Dipnotlar:
1. LIGO: ABD’de bulunan, lazer interferometresiyle çalışan bir gözlemevi. Kara delikler gibi kozmik olayları yerçekimsel dalgalar sayesinde gözlemliyorlar. Yani gözleri yok ama kocaman kulakları var gibi düşünebilirsin.
Paylaş
Yeni yazılar yayına girer girmez ilk okuyan sen ol!
Salyangozla poz veren liderin ülkesi
Bazı ülkelerde bir kadının çantasındaki soğandan tüm bir sistem dökülür. Ne alaka deme, oku da gör.
