Gına gelen -ish kullanımı: Belirsizliğin, Alayın Biraz da Billie Eil-ish’in Hikâyesi

Netlik çağ dışı. “-ish” bir ek değil, bir ruh hâli. Belirsizliğe sığınmak, ciddiyetsizliğe kucak açmak ve Billie Eilish gibi “ne tam mutlu ne tam üzgün” yaşamak artık normal. Cool-ish, sad-ish, alive-ish.

İngilizce’de bazı ekler var, bir kere diline dolandın mı, çıkmaz. “-ish” tam o kategori. Hani kesin konuşmaya cesareti olmayanların, ama gene de kendini ifade etmeye çalışanların sığınağı. Saat sekiz mi? Sekiz-ish. Mutlu musun? Mutlu-ish. Bu kadar belirsizliğe rağmen kendine bu kadar güvenli bir ek daha yoktur herhalde.

Olay tabii ki yeni değil. “-ish” dediğin, Orta İngilizce zamanlarından kalma, bir ayağı Orta Çağ’da, diğer ayağı TikTok’ta gezen bir ek. Eskiden sadece sıfatlara yapışırdı: foolish, childish, greenish falan. Yani “aptalca”, “çocuksu”, “yeşilimsi”… Ama şimdi? Resmen bir ruh hali. Bir dünya görüşü. Bir erteleme şekli. “Bilmiyorum ama boş da geçmeyelim” ek’i.

Asıl eğlence 2000’lerle birlikte başlıyor. Özellikle 2010 sonrası bu “-ish” mevzusu öyle bir sarıyor ki gençliği, bir bakmışsın cümleler ciddiyetini kaybetmiş, her şey yarı ciddi olmuş. “Relationship-ish” diye bir kavram uyduruldu mesela, yani sevgili misiniz değil misiniz belli değil ama Netflix şifresi ortakta. Sosyal medyada zaten “-ish”’siz gün geçmiyor. Tweet atarken kararsız mısın? Yapıştır “ish”. Gerçekleri çarpıtmadan yalan söylemenin yolları bunlar işte.

Ve sonra bir gün, sahneye biri çıkıyor. Billie Eilish. İsminde “-ish” yok belki ama algıda kesin var. Zaten millet soyadını yanlış telaffuz edince otomatik olarak “Eilish… hani o -ish gibi olan kız” diye hafızaya kazıyor. Ha bu arada, kızın tam adı Billie Eilish Pirate Baird O’Connell. Evet, doğru duydun: Pirate. Korsan. Ailede mizah duygusu yüksek, belli.

Billie’nin havası da tam bu “ish” kafası. Ne tam pop, ne tam alternatif. Ne çok üzgün, ne tam mutlu. Giydiği kıyafet bile “cool-ish”, klipler “creepy-ish”, şarkı sözleri “deep-ish”. Yani netlik diye bir şey arama. Kızın kariyeri bile -ish. Ünlü ama yeraltı tadında, asi ama kırılgan, TikTok’ta viral ama Grammy ödüllü. Sırf bu yüzden zaten bir jenerasyonun ruh hali oldu: Kafası karışık ama cool. Klişe gibi ama tam da öyle değil. Yani işte… Eilish.

Bir de şöyle bir şey var: Eilish soyadı İrlanda kökenli. “Ay-lish” gibi okunur aslında ama halk “Eilish” deyince içinden gelen “mood-ish, sad-ish” gibi çağrışımları durduramıyor. Algı gerçekliğin önüne geçiyor. Zaten Billie de bu havayı sonuna kadar kullanıyor. Duygusal karmaşaya bir isim aranıyorsa, o da bu: Eilish-ish.

Yani sen şimdi “-ish” deyince akla sadece gramatik bir ek gelir sanıyorsan, çoktan geçmişsin o aşamayı. Bu artık bir hal, bir mod, bir duruş. Netliğin modası geçti. Her şey biraz “-ish” artık. Mutluyum-ish, çalışıyorum-ish, yaşıyorum-ish… hayat da zaten bu kadar, ish.

emrehakan

Algoritmaların susturamadığı bir ses. Gündemin gürültüsünde pür net, ne akıma kapılır ne moda yazar. Anı yakalamaz, onun üzerine not düşer. Evet "NOT".