Ayı mı? Yok be, Tokyo’daki kiracılar daha tehlikeli

Ev sahibiyle kedi-fare oynayan Japonya’daki çakallardan öğrenecek çok şeyimiz var

Tokyo’da “sessiz kaçak” diye bir şey var. Bu insanlar kira ödemeden aylarca evde kalıyor ama öyle vandallık, cam çerçeve indirme yok. Aksine, pencerelerini sıkı sıkıya kapatıyor, perdelerini hiç açmıyorlar. Aylarca! Komşular bile fark etmiyor evde biri yaşadığını. Japonya’da evden çıkarmak öyle kolay değil, hele de huzursuzluk çıkarmıyorsan. Yani kirayı ödemeyi bıraktığın anda biri gelip seni kapı dışarı edemiyor. Sistem sana neredeyse diyor ki: **”Yeter ki ses etme, biz de seni duymamış olalım”**.

Şimdi sen orada, bu ne biçim yasa diyebilirsin. Ama sistem öyle kurulmuş. Ev sahipleri bu yüzden kiracı seçerken ince eleyip sık dokuyorlar. CV istiyorlar, kefil, yıllık kira peşin… Evi tutmadan önce bir tür röntgen filmi gibi senin hayatını ellerine alıyorlar. Ama işin ironik tarafı şu, o kadar titizleniyorlar, gene de yakayı ele veriyorlar çünkü zekice sessizlik, en büyük silah. Çat kapı gelen yok, borcunu ödemeyen ama gıkı çıkmayan adam, sinsi bir ninja gibi evde yaşamaya devam ediyor.

Bu pratik bana bir şeyi hatırlatıyor. Hani bizde de bazı şeyler oluyor ya, kimse bir şey demiyor ama herkes biliyor. Herkes susuyor çünkü konuşunca başına iş alırsın. Orada da ev sahipsin ama sustukça suflörlüğe terfi ediyorsun. Alttan alta akıyor her şey. Su gibi sessiz ama basıncı yüksek. Ayağına basan yoksa, sen de tepik atmıyorsun. Hani derler ya, **”Taş yerinde ağırdır”** ama burada taş bile duvarın içine gizlenmiş, görünmüyor.

Aslında bu “olmayan varlık” hali, Japon toplumunun genel haleti ruhiyesini de yansıtıyor. Uyum saplantısı öyle bir noktada ki, sokakta öksürmeye çekinirsin. Ama sonra insanlar apartman dairelerine geri dönüyor ve orada küçük çaplı bir devrime girişiyorlar. Borç ödemeden yaşamak, bu ülkede sistemin suratına dik dik bakmak gibi bir şey. Sessiz protesto. Patırtısız başkaldırı. Neydi o deyim, **”Körler sağırlar birbirini ağırlar”**, işte tam da o ortam.

Ev sahipleri de bizim ülkenin bazı kurumları gibi. Kimi şeyin yanlış olduğunu biliyor ama dokunmuyor. Çünkü birine dokunsalar binine uğraşmaları gerekecek. Sistem tıkır tıkır işliyor gibi gözükmekle beraber aslında delik deşik. Ama delik büyük değil, kiracılar fare değil, daha çok içeri süzülen sis gibiler. Sessizler ama oradalar. Uzakdoğu’nun bu kibar maskesinin altından bambaşka hikâyeler çıkıyor. Orası Tokyo, sanırsın distopik bir sitcom çekiliyor.

Bir gün Japon kiracılarla bizim apartman WhatsApp gruplarını bir odaya koysam, çıkamazlar oradan. Biri öbürüne “asansörü pis bırakmışsınız” der, öbürü “kiranızı ödemek istemiyorum çünkü kapitalizm” diye cevap verir. Net kavga çıkar. Ama işte o sessizlik… O, Japonya’ya özgü. Bizde olsa aynı şeyi dene, bir komşu görsün, kapını çalan önce ev sahibi değil, apartman yöneticisi olur. Elinde de, kesin, o meşhur “kündemiz bu” klasörüyle gelir. Neyse ki bizde bu tür sessiz devrimler yerini başka tür “atladık sandığın” devrimlere bırakıyor. Merdiveni çekmişler, bize düşen ya zıplamak ya dua etmek.

Bir evin içinde yaşayıp, o evde kimsenin yaşamadığını düşündürmek… Bu bir sanat formu olmalı. Adını da koydum: **Kaçak Zen**. Kirayı meditasyonla ödemek gibi bir şey. Sükûnetin gücüyle. Gerçi bizim buralarda biri sükûneti yanlış anlayabilir, sonra uğultulu bir sessizliğe karışabilirsin. Aman ha, çok fazla örnek alma, sonra Tokyo’dan bir mail gelir, “biz de sizden ilham aldık” diye. Kim kime benziyor, artık orası meçhul.

Dipnotlar

1. Sessiz kaçak: Japonya’da kirayı ödemeyi bırakıp, evde fark edilmeden yaşamaya devam eden kişiler. Genellikle kavga gürültü çıkarmaz, bu yüzden mahkeme süreci çok uzun sürebilir.

emrehakan

Algoritmaların susturamadığı bir ses. Gündemin gürültüsünde pür net, ne akıma kapılır ne moda yazar. Anı yakalamaz, onun üzerine not düşer. Evet "NOT".

5

Oha!

24

İyiymiş

20

Yaani

3

Bayıldım!

5

Koptum

3

YUH!