Truman’ın Gölgesinde Hepimiz Birer Sahte Işıkçıyız

Kamera nereye dönse, herkes aynı ışıkta parlamaya çalışıyor. Ama ışık hep yukarıdan, gölge hep aşağıda. Senin ışığın başkasının gölgesini yaratıyor.

Bak şimdi sana bi’ şey anlatıcam, ama sakın ciddiye alma. Zaten ciddiye alırsan da sen bilirsin. Hani 90’larda Amerika’da bi’ “The Truman Show” vardı ya, hani şu Jim Carrey’nin oynadığı, adamın hayatı meğer komple bir televizyon programıymış? Hah işte. O filmi izlerken “ulan adamın hayatı yalanmış be” diye üzülüyorduk ama dön dolaş bizim gerçek hayatımız o yalanın aynısı oldu haberin yok.

Sen bugün uyandın, kahveni yaptın, telefonun ekranına bastın, Instagram’da biri kahvaltıda avokado yemiş, biri Bali’de meditasyon yapmış, biri de kriptoyla köşe dönmüş. Hepsi sana kendini kötü hissettirmek için kurgulanmış gibi. Tıpkı Truman’a inandırılan o sahte dünyada olduğu gibi, sen de sabah akşam o dijital Trumanville’de yaşıyorsun. Ama fark şu: Onun setini başkaları kurmuştu, seninkini kendin kuruyorsun. Büyük başarı. Kandırıldığını bile kendi elinle tasarlıyorsun. Ne diyelim, zekânın kurbanısın.

Şimdi “ee abi ne var bunda, herkes biraz rol yapıyor sosyal medyada” diyeceksin. Yok. Bu rol değil, bu komple başka biri olma çabası. Truman bile bir noktada sorguladı ulan “ben kimim” diye. Bizde bırak sorgulamayı, herkes sahnenin ortasına atlamış, “benim feed’im daha güzel” diye bağırıyor. Mahalle kavgasında “kim daha iyi oynuyor” yarışına dönmüşüz. Mevlana gibi dönüyoruz ama içimizde aşk yok, sadece algoritma var.

Kamera nereye dönse, herkes aynı ışıkta parlamaya çalışıyor. Ama ışık hep yukarıdan, gölge hep aşağıda. Senin ışığın başkasının gölgesini yaratıyor. Sanki hep bir vitrin süsüyüz. İçerisi boş, camı silmekle meşgulüz. Kafayı içeri çevirmek, tozu silmek yok. Çünkü içeriği olmayan her şeyin ambalajı olur. 90’larda bu ambalajı sadece Hollywood yapıyordu, şimdi herkes kendi PR’cısı. Bedava da değil ha, telefon faturası olarak ödüyorsun.

Peki bu bize özgü değil mi? Gayet de bize özgü. Bizde her şey zaten “mış gibi” kültürü. Demokrasi varmış gibi, liyakat varmış gibi, özgürlük varmış gibi. Burası komple reality show ama sen oynadığını sanıyorsun. Oysa sen sadece seyircisin, sms atsan bile finali değiştiremiyorsun. Çünkü SMS hattı da sahte. “Yüzde yüz halk oylaması” diyorlar ya, sen onu bir yere not et, lazım olur.

Bak dostum, Truman en azından sonunda duvarı buldu. Bizim duvarlar sürekli güncelleniyor. Hani Mario’da bir tuğla vardı, kafayı çarpınca para fışkırırdı. Bizim duvarlar kafaya bir koyuyor, taksit çıkıyor. Yine de devam ediyoruz. Çünkü hep bir “bir gün o duvarın ardını göreceğim” hissi var içimizde. Bu kadar kandırılmaya rağmen umutla gülüyoruz. Belki de bu bizim lanetimiz değil, süper gücümüzdür.

Hadi şimdi ekranı kapat, bir aynaya bak. Truman mıydın, seyirci mi? Yoksa sahte setin ışıkçısı mıydın? Hangisi olduğunu anladığında, belki bir gün sahneyi terk edersin. Ya da ne bileyim, sahnede kal ama en azından senaryoyu sen yaz.

Dipnotlar

1. The Truman Show: 1998 yapımı bir Amerikan filmi. Baş karakter Truman, doğduğundan beri farkında olmadan bir televizyon şovunun içinde yaşamaktadır. Evet, hayatı komple kurgu.
2. Algoritma: Sosyal medyada neyi ne zaman göreceğimizi belirleyen dijital formüller. Bizi bizden iyi tanıyorlar.
3. Feed: Instagram gibi uygulamalarda paylaşımların göründüğü kişisel sayfa düzeni. Güzellik yarışması arenası gibi düşün.
4. Liyakat: Bir işi hak edenin yapması. Teoride güzel, pratikte gizemli.
5. Reality show: Gerçek hayatı yansıttığını iddia eden televizyon programları. Bizim hayatı yansıtmaz, çünkü bizim hayat daha çılgın.

emrehakan

Algoritmaların susturamadığı bir ses. Gündemin gürültüsünde pür net, ne akıma kapılır ne moda yazar. Anı yakalamaz, onun üzerine not düşer. Evet "NOT".